Asbest: Wat is het, stappenplan, gezondheidrsisco’s in huis

Asbest is schadelijk voor de gezondheid en vereist voorzorgsmaatregelen bij verwijdering. Gezondheidsrisico’s treden laat op, en asbestslachtoffers kunnen recht hebben op een schadevergoeding. Het actieplan Asbestafbouw streeft naar verwijdering van asbest tegen 2034 en 2040.



Asbest, eens veelgebruikt vanwege zijn brandwerende eigenschappen, is nu berucht om de ernstige gezondheidsrisico’s die het met zich mee kan brengen. Het correct herkennen en veilig verwijderen van asbest is essentieel om de gezondheid te waarborgen. In dit artikel gaan we dieper in op de verschillende soorten asbest, de methoden om het te herkennen en de veilige verwijderingsmethoden die vereist zijn om zowel bewoners als werkers in de bouw te beschermen.

De herkenning van asbest is complex, aangezien de vezels niet met het blote oog zichtbaar zijn en zich in diverse materialen kunnen bevinden. Het is daarom van belang dat dit door professionals met de juiste expertise wordt gedaan. Zij kunnen met zekerheid vaststellen of en in welke vorm asbest aanwezig is in een bouwwerk, wat bepalend is voor de te nemen stappen bij verwijdering.

asbest

Belangrijke Punten

  • Asbest is een verzamelnaam voor zes verschillende minerale vezels.
  • Het herkennen van asbest vereist expertise omdat de vezels microscopisch zijn.
  • De gezondheidsrisico’s van asbest zijn significant, vooral bij inademing van vezels.
  • Veilige verwijderingsmethoden en deskundige asbestverwijdering zijn essentieel.
  • In veel landen zijn strenge regelgeving en richtlijnen van toepassing op asbest.

Wat zijn de eigenschappen van Asbest

Asbest is een verzamelnaam voor een groep mineralen die vanwege hun specifieke Asbesteigenschappen breed werden toegepast in diverse producten en bouwmaterialen. Als we kijken naar de verschillende asbestsoorten, zien we dat elke soort zijn unieke eigenschappen heeft wat invloed heeft op de herkenning en het asbestmanagement.

De meest voorkomende soort, chrysotiel, staat bekend om zijn kronkelige serpentijnachtige vezels en is vaak gebruikt in hechtgebonden vorm. De amfibool asbestsoorten, waaronder crocidoliet en amosiet, hebben een rechte, naaldachtige vezelstructuur, wat hen gevaarlijker maakt dan chrysotiel. Een goed asbestinzicht en accurate asbestherkenning zijn essentieel, aangezien blootstelling aan alle soorten asbest serieuze asbestrisico’s met zich mee kan brengen.

  1. Chrysotiel (wit asbest) – Veel gebruikt in hechtgebonden toepassingen zoals golfplaten en buizen.
  2. Crocidoliet (blauw asbest) – Gebruikt vanwege zijn goede treksterkte en weerstand tegen chemische aantasting.
  3. Amosiet (bruin asbest) – Voornamelijk aangetroffen in cement en isolatiematerialen.
  4. Anthophylliet – Minder gebruikelijk en voornamelijk gebruikt in producten zoals adhesieven en coatings.
  5. Tremoliet en Actinoliet – Niet commercieel geëxploiteerd maar kunnen als verontreinigingen aanwezig zijn in asbestmaterialen.

Asbestmanagement en het ontwikkelen van protocollen voor veilig gebruik, herkenning en verwijdering van asbesthoudende materialen zijn cruciaal om de blootstelling aan en de risico’s van asbest te beperken.

Toepassingen van Asbest

Asbest werd vanwege zijn weerstand tegen hitte, slijtage en chemicaliën historisch ingezet in een scala aan toepassingen. Voordat de schadelijke gevolgen voor de gezondheid algemeen bekend waren en een asbestverbod werd ingesteld, was het materiaal terug te vinden in talrijke producten en constructies. Asbestcement was bijzonder populair in de bouwsector voor de productie van asbestdaken en asbestleien, waardoor gebouwen brandveilig en stevig werden.

In tegenstelling tot de veelzijdigheid van het asbestgebruik in het verleden, wordt asbest tegenwoordig vanwege de gezondheidsrisico’s nauwelijks meer nieuw gebruikt. Desalniettemin bestaan er nog steeds oudere constructies die asbesthoudende materialen herbergen. Het identificeren en veilig verwijderen van deze materialen is een belangrijke stap in het verminderen van milieugerelateerde gezondheidsrisico’s.

Asbesttoepassing Producttype Opmerkingen sinds Asbestverbod
Asbestdaken Golfplaten en leien Vervangen door asbestvrije materialen
Asbestcement Pijpen en gevelpanelen Sanering vereist bij renovatie
Asbestisolatie Brandwerend materiaal Wordt uit gefaseerd met specifieke verwijderingsprocessen
Vinylproducten met asbest Vloerbedekking en tegels Verwijderd waar mogelijk, vervangen door veiligere alternatieven

De erfenis van asbesttoepassingen blijft een uitdaging voor de hedendaagse maatschappij. Het is essentieel dat men zich bewust is van de mogelijke aanwezigheid van asbest en de correcte maatregelen treft bij het aantreffen hiervan. Veilige verwijderingsprotocollen en herontwikkeling met asbestvrije alternatieven zijn cruciaal voor het waarborgen van een gezonde leefomgeving.

Gezondheidsrisico’s

Het inademen van asbestvezels is een serieuze zorg voor de volksgezondheid. Langdurige blootstelling aan deze vezels kan namelijk leiden tot chronische gezondheidsproblemen. In deze sectie gaan we dieper in op de specifieke risico’s die worden geassocieerd met asbest, waaronder verschillende ziekten en kankersoorten.

asbest gezondheid

Ziekten door Asbest

Asbestose behoort tot de meest voorkomende asbestziekten, een aandoening die gekarakteriseerd wordt door de vorming van littekenweefsel in de longen. Deze conditie kan ademhalingsproblemen veroorzaken en compromitteert de longfunctie. Naast asbestose zijn er ook andere pulmonaire aandoeningen waar men alert op dient te zijn bij asbestblootstelling :

  • Chronische obstructieve pulmonaire aandoeningen (COPD)
  • Pleurale effusie (opbouw van vocht rond de longen)
  • Diffuse pleurale verdikking (verdikking van het borstvlies)

Deze asbestgerelateerde ziekten komen vaak voor na vele jaren van asbestvezels inademen en het is essentieel om bewust te zijn van het asbestgevaar bij elk contact met dit materiaal.

Asbest en kanker

Kanker is een ander significant gezondheidsrisico van asbest. De twee primaire kankersoorten die aan asbest worden gerelateerd zijn:

Ziekte Omschrijving Latentietijd
Mesothelioom Een zeldzame vorm van kanker die de bekleding van de longen, maag en andere organen aantast 20-50 jaar
Longkanker Kanker die begint in de longen en kan uitzaaien naar andere delen van het lichaam 10-30 jaar

Beide kankersoorten kunnen ontstaan na langdurige blootstelling aan asbest, met een lange periode tussen blootstelling en het ontwikkelen van de ziekte. Deskundigen benadrukken daarom het belang van strenge veiligheidsmaatregelen en reguleringen om asbestrisico’s te minimaliseren.

Hoe herken je asbest in en rond woningen en gebouwen.

Asbest is schadelijk voor de gezondheid en er zijn regels voor het herkennen, verwijderen en melden van asbestincidenten. Werkgevers moeten een asbestinventaris opmaken en een beheerplan opstellen als asbest aanwezig is. Er is geen algemene verplichting om asbest te verwijderen, maar in bepaalde situaties moet het verwijderd worden, en er zijn deadlines voor de verwijdering van risicovolle asbesttoepassingen.

Asbest is verboden in België. Het verbod op asbest in België is van kracht sinds 1998. Dit verbod is vastgelegd in het koninklijk besluit van 23 oktober 2001.

Het identificeren van asbestasbest herkennen, is een complexe taak waar meestal professionele beoordeling voor nodig is. Dit komt omdat asbestvezels met het blote oog niet waarneembaar zijn en materialen die asbest bevatten er soms hetzelfde uitzien als materialen zonder asbest. De aanwezigheid van asbest in en rond het huis kan worden bevestigd door middel van een gespecialiseerd asbestonderzoek.

De stappen van asbestinventarisatie en asbestinschatting zijn onmisbaar wanneer het gaat om het veilig beheren van asbestrisico’s in onroerend goed. Een gedetailleerd asbestonderzoek uitgevoerd door gecertificeerde experts zal informatie verschaffen over de locatie, de staat en het type van het asbest. Na beoordeling van deze factoren kunnen vastgoedeigenaars de juiste maatregelen nemen om het asbest indien nodig veilig te verwijderen.

Asbestattest verplicht ?

Een asbest attest is verplicht voor bepaalde situaties, zoals bij het verwijderen van asbesthoudend materiaal. Dit kan nodig zijn bij renovatiewerken, verkoop of bij de sloop van gebouwen die dateren van vóór 2001 (sinds 23-11-2022). Het actieplan Asbestafbouw streeft naar een versnelde verwijdering van asbesthoudende materialen tegen 2034 en 2040.

asbest attest verplicht

Een cruciaal document dat voortkomt uit het onderzoek is het asbestattest. Dit attest is een formele verklaring van het feit of er wel of geen asbest aanwezig is in een gebouw. Het attest omvat normaal gesproken ook een risicoanalyse en veiligheidsaanbevelingen, en wordt beschouwd als een belangrijk onderdeel van het asbestbeheerproces bij de koop of renovatie van eigendommen.

Asbestattest verplicht aanvragen bij onze Asbestdeskundigen

Asbestwetgeving in België

De Belgische regelgeving ten aanzien van asbest is een cruciaal element in de strijd tegen de risico’s die deze gevaarlijke stof met zich meebrengt. Zowel de federale als de regionale overheden hebben specifieke maatregelen getroffen om de blootstelling aan asbest te minimaliseren en een veilige omgang te waarborgen.

Federaal

In de federale context van België is er strikte wetgeving die inwerkt op asbestbeheer en een duidelijk asbestverbod omvat. Sinds eind jaren ’90 is er een significante stap gezet met het verbod op het gebruik van asbest in nieuwe producten. Dit onderstreept de ernst waarmee federale wetgeving de gevaren van asbest aanpakt.

Vlaams Gewest

Binnen het Vlaams Gewest gaat de asbestwetgeving nog een stap verder met zijn plannen voor asbestsanering. De doelstelling is helder: een toekomst vrij van asbesthoudende daken tegen 2040. Met een weloverwogen asbestbeleid wordt zorgvuldige afvoering en verwerking van asbestafval gewaarborgd.

Brussels Gewest

De regelgeving in het Brussels Gewest wijkt iets af van die in het Vlaams Gewest, met specifieke focus op asbestverwijdering en het verminderen van de daarmee gepaard gaande risico’s. Hiermee worden de gezondheid en veiligheid van bewoners en werknemers in het gebied vooropgezet.

 

Omgang met Asbest Federaal Vlaams Gewest Brussels Gewest
Gebruiksverbod nieuwe producten Ja Ja Ja
Asbestsanering Niet specifiek Ja, doelstelling 2040 Ja, met nadruk op veiligheid
Verwerking Asbestafval Streng gereguleerd Strategisch plan aanwezig Specifieke procedures
Risicominimalisatie Ja Ja, via regulaties en programma’s Ja, met preventieve maatregelen

De vigerende wetgeving rondom asbest is een voorbeeld van hoe België zich inzet om de gezondheid van haar burgers te beschermen en tegelijkertijd te streven naar een asbestvrije leefomgeving.

Asbest op het werk

Het managen van asbestrisico op de werkplek vereist een nauwgezet asbestbeheer en gedegen asbestveiligheid maatregelen. Bedrijven zijn juridisch verantwoordelijk voor de werknemersbescherming tegen blootstelling aan asbest, in het bijzonder in industriesectoren waar oude gebouwen vaak asbesthoudend materiaal bevatten. Deze verantwoordelijkheid impliceert een strategische aanpak om blootstelling te voorkomen en werknemers op te leiden over asbestgevaren.

Werkgevers zijn gehouden aan strikte veiligheidsprocedures die ervoor zorgen dat iedere betrokkene op de werkplek beschermd is tegen asbest. Dit houdt in dat zij moeten investeren in zowel de juiste beschermingsmiddelen als het verschaffen van adequate trainingsprogramma’s. Deze programma’s verhogen het bewustzijn en de kennis over de risico’s van asbest en leren werknemers hoe zij veilig kunnen werken in omgevingen waar asbest mogelijk aanwezig is.

Maatregel Doel Beschrijving
Asbestherkenningstraining Bewustzijn en herkenning Verstrekken van kennis over het identificeren van asbesthoudende materialen en begrip van asbestrisico’s.
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) Directe bescherming Uitrusting zoals ademhalingsbeschermingsmaskers en beschermende kleding om blootstelling aan asbestvezels te voorkomen.
Noodprocedures Incidentbeheer Protocollen voor het handelen in het geval van onvoorziene blootstelling aan of verstoring van asbesthoudend materiaal.
Medisch toezicht Gezondheidsbescherming Regelmatige gezondheidsmonitoring van werknemers die mogelijk blootgesteld worden aan asbest.

Naast deze maatregelen is het essentieel dat werkgevers een asbestinventaris bijhouden om alle bekende of mogelijke asbestbevattende materialen in een structuur of gebouw te documenteren. Dit helpt niet alleen bij het plannen van veilig werk maar ook bij toekomstige renovatie- of sloopwerkzaamheden.

Voor een effectieve bescherming tegen asbest op de werkvloer is een samenwerking tussen werkgevers en werknemers cruciaal. Betrokkenheid en voortdurende communicatie helpen bij het handhaven van een veilige werkomgeving en waarborgen de gezondheid van iedereen die de locatie betreedt.

Asbest in de bodem

Asbestverontreiniging in de grond is een ernstige milieu– en gezondheidskwestie die voorkomt op plaatsen waar asbesthoudend materiaal op onjuiste wijze is afgevoerd of gestort. Deze vervuiling kan significante asbestriscico’s opleveren voor zowel het milieu als de mens. Toegang tot deze gebieden moet strikt beheerd worden om blootstelling te vermijden en bodemsanering is essentieel om de veiligheid te garanderen.

Deskundige bedrijven met specifieke expertise in asbestverwijdering spelen een cruciale rol in het saneringsproces. Zij hanteren geavanceerde technieken en procedures om vervuilde grond op een veilige en verantwoorde wijze te behandelen, met als doel het herstel van de natuurlijke bodemconditie en het voorkomen van verdere milieuschade.

“Het is van vitaal belang om asbest zorgvuldig en op een veilige manier te verwijderen uit ons milieu, met name uit vervuilde bodem.”

  • Zorgvuldige evaluatie van de vervuilde locatie
  • Toepassing van de juiste veiligheidsmaatregelen
  • Inzet van gespecialiseerd personeel en materieel
  • Effectieve verwijdering en afvoer van asbest
  • Herstel van de bodemkwaliteit en -structuur

In de context van milieu en volksgezondheid is de rol van bodemsanering in het tegengaan van asbestverontreiniging niet te onderschatten. Het is een complex en delicaat proces dat een nauwe samenwerking tussen verschillende belanghebbenden vereist, van lokale overheden tot gespecialiseerde saneringsbedrijven.

Belangrijk is dat we ons bewust zijn van de aanwezigheid van asbest in de bodem en de noodzaak voor professionele bodemsanering ter bescherming van zowel ons milieu als de volksgezondheid.

Stappenplan: wat moet ik doen bij asbest?

De confrontatie met asbest vereist een nauwgezet asbestplan om gezondheidsrisico’s te vermijden en te voldoen aan regelgeving. Het asbestverwijderingsproces behelst verschillende stappen, die elke betrokkene moet begrijpen en opvolgen. Daarbij staan veiligheidsprocedures voor asbest centraal.

  1. Inventarisatie: Laat een gedetailleerde asbestinventarisatie uitvoeren door een gecertificeerde expert om de exacte locatie en omvang van asbest in het gebouw vast te stellen.
  2. Asbestattest: Zorg na de inventarisatie voor een asbestattest. Dit document bevestigt de aanwezigheid van asbest en wordt uitgegeven door de inspecteur.
  3. Veiligheidsmaatregelen: Implementeer de nodige veiligheidsprocedures om iedereen die bij de locatie betrokken is te beschermen. Dit omvat het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen en het afbakenen van de besmette zone.
  4. Erkende Asbestverwijderaar: Schakel indien noodzakelijk een erkende asbestverwijderaar in. Deze specialisten hebben de kennis en het materiaal om asbest veilig en volgens de wettelijke normen te verwijderen.
  5. Afvoer en verwerking: Zorg ervoor dat het verwijderde asbest op de juiste manier wordt afgevoerd en verwerkt om milieuschade te voorkomen.

Het naleven van een stappenplan voor asbest is cruciaal voor iedereen die mogelijk met asbest te maken krijgt, van huiseigenaren tot bouwvakkers. Volg altijd de regelgeving en aarzel niet om professionele hulp in te schakelen bij twijfel.

Asbest verwijderen verplicht ?

Ja, het verwijderen van asbest is verplicht als het in slechte staat is of bij renovatiewerken bloot komt te liggen, maar er is geen algemene verplichting om asbesthoudende toepassingen in uw gebouw of woning te verwijderen. De Vlaamse Regering streeft ernaar om tegen 2034 risicovolle asbesttoepassingen (zoals daken) uit Vlaamse gebouwen en woningen te verwijderen

De verwijdering van asbest is een kritiek proces dat strikte navolging vereist van veiligheidsmaatregelen en wettelijke voorschriften. Afhankelijk van de staat en soort asbestmaterialen, kunnen er verschillende benaderingen nodig zijn om mensen en het milieu te beschermen.

Zelf verwijderen en afvoeren naar het recyclagepark

Voor particulieren die zelf asbest willen verwijderen, is het belangrijk om te weten dat alleen hechtgebonden asbest onder bepaalde voorwaarden zelf mag worden verwijderd. Dit dient met de grootst mogelijke zorg te worden gedaan om asbestafval veilig af te voeren.

Let op: Niet-hechtgebonden asbest mag onder geen enkele voorwaarde zelf verwijderd worden vanwege de verhoogde risico’s op losse asbestvezels in de lucht.

Zelf asbest verwijderen is alleen toegestaan als het materiaal intact is en niet breekt tijdens de werkzaamheden. Veiligheid staat voorop; dus raadpleeg altijd de plaatselijke richtlijnen en draag de juiste beschermingsmiddelen.

Erkende asbestverwijderaar

Het inschakelen van een erkende asbestverwijderaar is een must bij de omgang met niet-hechtgebonden asbest. Deze professionals zijn uitgerust met specifieke kennis en gereedschappen die essentieel zijn voor het veilig verwijderen van asbest en de preventie van blootstellingsrisico’s. Ze zorgen tevens voor een correcte afvoer en asbestrecycling volgens de laatste milieunormen.

Verboden om een dak of gevel met asbesthoudende materialen te ontmossen of te reinigen

Het is wettelijk verboden om daken of gevels met asbesthoudende materialen te ontmossen of te reinigen, omdat dergelijke acties asbestvezels kunnen vrijgeven. Wie te maken heeft met asbest in deze constructies, dient een professionele sanering te overwegen om verdere gevaren te voorkomen.

Sloop van gebouwen

asbest gebouwen

Bij de sloop van asbesthoudende gebouwen, is het van belang om een grondige voorbereiding en een gestructureerd sloopprotocol te volgen. Een zorgvuldige asbestinventarisatie voor de sloop is noodzakelijk, en waar nodig moet een erkende asbestverwijderaars worden ingeschakeld. Zo verzekeren we een veilige afhandeling en minimaliseren we de risico’s.

Asbestmateriaal Type asbest Zelf verwijderen Professionele verwijdering vereist
Golfplaten dak Hechtgebonden Ja, mits intact Nee
Asbesthoudende isolatie Niet-hechtgebonden Nee Ja
Asbest cement leidingen Hechtgebonden Ja, mits intact Nee
Vinyltegels met asbestbacking Hechtgebonden Nee Ja

Subsidies en Premies

In het streven naar een asbestvrije leefomgeving biedt België verschillende financiële stimulansen voor huiseigenaren die investeren in asbestverwijdering en gelijktijdige renovatieprojecten. Deze subsidies en premies zijn specifiek ontworpen om de financiële last van deze essentiële veiligheids- en energieverbeteringen te verlichten. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste programma’s die ter beschikking staan:

Verbouwpremie voor dak

De Verbouwpremie voor dak stimuleert het verwijderen van asbestdaken in combinatie met dakisolatie, een belangrijke stap in de energie-efficiëntie van woningen. Asbestverwijdering subsidie in het kader van deze maatregel draagt bij aan een gezondere woonomgeving.

asbest dak

Mijn Verbouwpremie voor buitenmuur

Gelijktijdige asbestverwijdering en buitenmuurisolatie worden ondersteund door ‘Mijn Verbouwpremie’. Met een focus op de dakisolatie premie, helpt deze subsidie eigenaren hun huizen duurzaam te renoveren en isoleren.

Premie van Fluvius

Voor het stimuleren van de combinatie van asbestverwijdering met het plaatsen van zonnepanelen, biedt Fluvius een speciale premie aan. Dit zorgt voor een dubbel voordeel: een asbestvrije woning en een stap richting hernieuwbare energie.

Mijn VerbouwLening

De renovatiesubsidie in de vorm van de Mijn VerbouwLening biedt financiële middelen voor degenen die aanpassingen in hun huis willen doorvoeren, waaronder asbestsanering, met aantrekkelijke terugbetalingscondities.

Ovam: Ondersteuning en subsidies bij asbestverwijdering

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (Ovam) voorziet in hulp en subsidies speciaal gericht op asbestverwijdering, zowel voor professionals als particulieren, om veilige saneringspraktijken aan te moedigen.

Premie Doel Voordeel
Verbouwpremie voor dak Asbestdakverwijdering en dakisolatie Financiële tegemoetkoming voor dakrenovatie
Mijn Verbouwpremie buitenmuur Buitenmuurisolatie met asbestverwijdering Subsidie om muren te isoleren en asbest te verwijderen
Premie van Fluvius Asbestverwijdering met installatie zonnepanelen Bijdrage aan duurzame energieopwekking en asbestsanering
Mijn VerbouwLening Financiering voor renovatie en asbestsanering Gunstige leningsvoorwaarden voor verbouwingen
Ovam Subsidies Ondersteuning bij asbestverwijderingsprojecten Financiële ondersteuning voor veilige sanering

Welke soorten asbest zijn er?

Asbest is onder te verdelen in verschillende soorten, waarvan sommige meer prevalent zijn in industriële toepassingen dan andere. Elk soort kent specifieke eigenschappen en gezondheidsrisico’s, belangrijk om te herkennen voor veilig beheer en verwijdering.

Chrysotiel

Chrysotiel, of wit asbest, is veruit het meest voorkomend type in de wereld van asbest en wordt veelal gevonden in diverse bouwmaterialen. De flexibiliteit en kronkelige structuur van de vezels waren ooit een gewaarde kenmerk, maar ook de oorzaak van serieuze gezondheidsrisico’s bij blootstelling.

Amosiet

Amosiet staat bekend als bruin asbest en wordt vooral aangetroffen in cementproducten. De bruine, rechte vezels van amosiet kunnen bij inademing gezondheidsschade veroorzaken, waardoor strikte voorzorgsmaatregelen essentieel zijn.

Crocidoliet

Crocidoliet, of blauw asbest, wordt beschouwd als een van de gevaarlijkere soorten asbest. Vooral vanwege de fijnheid van de vezels die gemakkelijk ingeademd kunnen worden en grote schade aan de gezondheid kunnen toebrengen.

Anthophylliet

Anthophylliet, een vorm van geel asbest, is minder gebruikelijk in commerciële toepassingen maar kan nog steeds gezondheidsrisico’s met zich meebrengen als het wordt verstoord en vezels vrijkomen in de omgevingslucht.

Tremoliet

Tremoliet vertoont grijsachtige vezels en komt voor in natuurlijk gesteente. Ondanks dat het niet veelvuldig commercieel gebruikt wordt, moet de aanwezigheid ervan niet onderschat worden: de vezels zijn potentieel gevaarlijk bij blootstelling.

Actinoliet

Actinoliet asbest, met distinctieve groene vezels, komt voornamelijk voor in metamorfe gesteenten. Het is zeldzamer in commerciële producten, maar de noodzaak voor zorgvuldige omgang blijft prioriteit voor de volksgezondheid.